Çavdarhisar

Çavdarhisar Kütahya ilinin bir ilçesidir. Kütahya’ya 58 km uzaklıktadır.İlçe kimliği kazanmadan önce 37 km uzaklıktaki Emet ilçesine bağlı ufak bir kasaba olan çavdarhisar çeşitli uğraş ve siyasi baskılarla ilçe olmayı başarmıştır. Çavdarhisar Tarihi zenginliğe sahip bir ilçedir. Aizanoi Antik Kenti ve bünyesindeki dünyanın ilk örneklerinden Stadyum-Tiyatro kompleksi, dünyanın ilk borsa yapısı vardır. Bu borsa yapısı 1970 Gediz Depreminde caminin yıkılmasıyla ortaya çıkmıştır. Bunun dışında nekropoller, olimpiyat şeref tribün abidesi, 4 köprü ikisi çok kötü şekilde restore edilmiş ve hala kullanılıyor. Bunun dışında Meter Steunne alanı ve tüneli önemli bir eserdir.

Yerlesim tarihi yapilan kazilar sonucunda elde edilen bulgulara göre M.Ö. 3000’li yillara dayanan, Efes, Bergama, Side gibi kentlerle çagdas olan Aizanoi Antik Kenti’nin adinin; Penkalas (Koca Çay) irmaginin yukari kesiminde, tanriça Meter Steunene’nin kutsal magarasi civarinda yasayan Frigyalilarin su perisi Erato ile efsanevi kral Arkas’in birlesmesinden ortaya çiktigi sanilan antik kaynaklarda adi Azan olarak geçen mitoloji kahramanindan geldigi sanilmaktadir. Aizanoi, antik Frigya’ya bagli olarak yasayan Aizanitis’lerin ana yerlesim yeriydi. Hellenistik dönemde bu bölge degisimli olarak Bithinya’ya ve Bergama’ya bagli iken M.Ö. 133’te Roma egemenligine girmistir. Roma Imparatorluk döneminde; tahil ekimi, sarap ve yün üretimi sayesinde zenginlesmis ve ünü bölge sinirlarini asmis olan Aizanoi’de kesin kentlesme bulgularina ancak 1 nci yy.in sonlarina dogru rastlanmaktadir. En parlak dönemini ise 2 nci yy.da yasamistir. Erken Bizans döneminde piskoposluk merkezi iken 7 nci yy.dan itibaren önemini yitirmistir. Tapinak düzlügü Ortaçag’da hisara dönüstürülmüstür. Selçuk Beyligi döneminde (13’ncü yy.) Çavdar Tatarlari boyu tarafindan üs olarak kullanilmistir. Aizanoi, 1824 yilinda Avrupali gezginlerce yeniden kesfedilmis ve 1830-1840’li yillarda incelenerek, tanimlanmistir. 1926 yilindan itibaren de Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafindan kazi çalismalarina baslanilmistir. Kazi çalismalari halen devam etmektedir. Aizanoi’den günümüze kalan yapi kalintilarinin büyük bir kismi Roma Imparatorluk dönemi eserleri olup, antik kentte bulunan Zeus Tapinagi, dünyanin ilk borsasi, sütunlu yol, dünyada benzeri olmayan stadyum-anfi tiyatro kombinasyonu, bugün bile geçise hizmet eden antik köprüler, mozaikli hamam ile Roma hamami görülmeye degerdir.[1]

Antik dönemde iki yakayı birbirine bağlayan 4 köprüden 2’si (1 ve 2 numaralı köprüler) bugün bile geçişe hizmet etmektedir. Yaya geçidi amaçlı kullanılan alçak ahşap köprü ile kemerli köprü yıkılmış olup, beş kemerli taş köprü (1 numaralı) günümüze dek koruna gelmiştir. Şehrin ana köprüsü olan bir diğer beş kemerli köprü (2 numaralı) ise günümüzde de şehrin bütün trafik yükünü taşımaktadır. Köprü korkuluğunun bir kaidesi üzerindeki yazıttan açılış merasiminin M.S. 157 yılının Eylül ayında yapıldığı anlaşılmaktadır. Köprünün önünde sergilenen yazıt ve kabartmalı iki korkuluk taşında köprüyü bağışlayan M. Apuleius Eurykles’in deniz yolculuğu (İmparator Hadrian tarafından kurulan Panhellenion denilen Hellen Birliği’nde, M.S. 153-157 yılları arasında Aizanoi’yi Atina’da temsil etmiştir) gösterilmektedir. Köprüye 1990 yılında yeni korkuluklar konmuş ve yeniden kaplanmıştır.[2]